Devlet-i Aliyye - II: Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar II Osmanlının 1603-1656 dönemini yani Tagayyur ve Fesad ( Bozuluş ve Kargaşa ) dönemini anlatıyor. Osmanlının neden yıkıldığını ögrenmek isteyenler için müthiş bir eser . Eğer merakınız Osmanlının neden çöktüğü ise sadece bu cildi okuyabilirsiniz. Devleti Aliyye Avusturya ile uzun savaş 1593-1606 dan başlayıp köprülü Mehmed Paşanın İktidara gelmesi ile bitiyor.
Ben Devleti Aliyye 2 kitabını çok beğendim. Akademik bir kitap olmasına rağmen sürükleyici bir kitap olmuş. Devleti Aliyye 1 ise daha sıkıcı bir kitaptı. Okullarda anlatılan siyasi tarihi sevenler Osmanlının her açıdan incelendiği bu esere bayılacaklardır. Harem çalışanların maaşlarından Yeniçerilerin ocağa giriş kabul törenine kadar birçok noktaya değinilmiş. Gerçek belgeler ile olayları birinci ağızdan yazılmış . Genç Osman'ın katli , 1.İbrahim de iç karışıklıklar vb. olaylar sanki bir film gibi anlatılmış. Kitabın sonunda Osmanlı Dönemlerine ait çizilmiş resimlerden oluşan bir albüm bulunmakta. Ekler isimli bölümde Telhisler (Veziriazam raporları) ve fermanlar yer almakta . Ekler bölümünde ki telhislerin hem gerçek el yazı fotoğrafı hem de Latin alfabesiyle yazılmış Osmanlıca mevcut üstelik ek olarak türkçe ne demek istediğinin çevirisi var .
Kitabı okurken Osmanlı'nın yaşadığı iç karışıklık sebebiyle nasıl 250 sene daha devlet ayakta kaldığına çok şaşırdım
Osmanlı tarihini sağlam şekilde öğrenmek isteyenlere kesinlikle bu Devlet-i Aliyye serisini öneririm. Devleti aliyye 2 de haremin ne olup olmadığı konusunda detaylı bir inceleme içermekte
IV. Mehmed'in annesi Turhan Sultan Kösem Sultanı katlettirmiş ve bu olayları kitap bir dizi çekilecek halde müthiş anlatmış.
Devlet-i Aliyye 2 Özet
Kitabı okurken aldığım notları alıntılarla birlikte yazacağım.
1-XVI-XVII yüzyıllarında sürekli Veziriazam, Şeyhülislam vb. devlet makamları değişmiştir ve istikrar sağlanmamış.
2-XVII . Yüzyılda Padişah veraset sistemi değişikliği ile yeni gelen Ekber sistemi ve Kafes sisteminden dolayı padişahların otoriteleri büyük zarar görmüştür . Başa gelen padişahlar ya çocuk yaşta ya da akli dengesi bozuk bir halde başa geldiği için Harem arka plandan yönetime karışmakta ve otorite boşluğu olmakta
3-Kafes sisteminin Osmanlının çöküş sebeplerinde en büyük pay sahibi olduğu bir gerçek.
4-yeniçerilerin sürekli sayıları artması dolayısıyla siyasi gücü de artığı için büyük bir tehdit olmuştur. Yeniçerilere ulufe yetiştirme kaygısından dolayı devlet mali bunalıma sürüklenmiş Otorite boşluğundan dolayı yeniçeriler ve sipahiler sürekli isyan edip devletten para koparmakta . Zaten boş olan hazine iyice boşalmakta. Ayrıca otorite boşluğundan dolayı Anadolu da sipahiler devlet adına kendileri için vergi toplamakta. ek olarak Yeniçeri ağaları savaşta ölen yeniçerilerin ocaktan kayıtları silmeyip devletten maaşlarını alıp cebe atıyorlarmış.
5-Uzun süren savaşlardan dolayı mali bunalım ve isyanlar baş göstermekte . Bu savaşlardaki ekonomik yük reayaya ağır vergilerle yüklenmiştir. Dört kez padişahlar tahtan indirilmiş ve ikisi katledilmiş( Genç Osman ve I.İbrahim)
6-Avusturya ile uzun savaşta ok-yay - mızrak ve kılıç ile donanmış Osmanlı ordusunun karşısında yivli tüfek kullanan ordu ile karşılaşmış ve büyük bir hüsrana uğramıştır
7-bu dönemde Devletin içinde rüşvet kol gezmekte devlet mali kaynak oluşturmak için bile kendisi devlet makamlarını satılığa bile çıkarmış
8-Koltuk sevdalısı birçok insan türemekte ve bunlar Devlete büyük zarar vermekte . Birbirinin sürekli kuyusunu kazıp kişisel çıkarlar uğruna devlete zarar vermekte . Kim başa gelse yandaşlarını devlet makamlarında görevi getirmekte düşmanlarını hapse attırıp katletmekte. mesela Sinan paşa ve ferhad paşa mücadelesi
9- Avusturya ile uzun savaş Osmanlının bozulma dönemine girdiği savaştır . Osmanlı devlet geleneği olarak hem doğu ile hem batı ile aynı anda savaşa girmezken ilk defa Sinan Paşa nedeniyle doğu da İranlılarla savaşırken Avusturya'ya savaş açılmıştır. Devletin savaş gücü ikiye bölündüğü için iki savaşta da büyük sıkıntı çekmekte savaşların uzun sürmesinden dolayı ekonomisi büyük zarar görmektedir.
10-Sancak idaresine gönderilen son şehzade III.Mehmed'dir ,Kafes sisteminden tahta çıkan ilk padişah I.Ahmed'dir
11-Orhan gazi ilk kez gümüş sikke basılan (1327) Osmanlı Sultanıdır.
Devleti Aliyye 2 İlginç Bilgiler
1-Kanuni'den sonra II. Selim (1566-1574) vaktinin çoğunu haremde ve alemlerde geçiren padişah olarak tanınır. II. Selim ölüm sebebi ise hamamda ayağı kayıp düşerek ölmüştür.
2-Genç Osman 15 yaşında tahta çıkmıştır ve sık sık İstanbul'daki Yeniçerileri teftiş etmek için kahvehane ve meyhaneleri basarmış ve yakaladığı yeniçerileri idamı için Pir Mehmed Ağaya emanet edermiş Fakat ağa emri yerine getirmeyip yeniçerileri serbest bırakan Pir Mehmed ağa . O yeniçeriler de orduda örgütlenmiş ve Genç Osman'ı katletmişlerdir
3-12 yaşında padişah olan IV.Murad , ilk yıllarında Valide Kösem Sultan ve yeniçeri ağalarına bağımlı kalmıştır. 7 yaşında tahta geçen IV.Mehmed önce Büyük Valide Kösem Sultana daha sonra annesi Turhan Sultana bağımlı kalmıştır.
4-I.İbrahim akli dengesi bozuk olduğu için yeniçeriler tarafından tahtan indirilmiş ve daha sonra katledilmiştir. Aynı şekilde I. Mustafa da akli dengesi bozuk olduğu için tahtan indirilmiştir. I. İbrahim hayatını keyfe adaması sonucunda iktidarı Kösem Sultana bırakmıştır. Takıntı haline getirdiği Samur kürkü yüzünden tüm sarayı samur kürkü ile döşetmiştir . Ayrıca samur kürkünün fiyatları talep sonucu 10 kat artmış. I. İbrahim devlet büyüklerine dışı samur kürkü düğmeleri değerli taşlarla döşeli giysileri giymesi için ferman çıkarmış. Sultan İbrahim'e içinde cin olduğu için bu halde olduğunu düşünmüşler ve cinci bir hoca bulmuşlar ve Cinci hoca sarayda etkin bir görev almış müthiş bir servet biriktirmiştir. Cinci hoca rüşvetle devlet görevlerini vermekteymiş . Sultan İbrahim'in son delice isteği ise '' Mücevher kayık '' yaptırmakmış Sonunda Sultan İbrahim'i 2 cariye ile beraber iyi döşenmiş bir daireye hapis etmişler. Daha sonra İbrahim hapsedildiğini anlayınca her gece ağlayıp feryat etmiş . Bunun devamında Sultan İbrahim'i katletmişler.
5-Fatih Sultan Mehmed'in oğlu Konya valisi Mustafa , İçki ve sefahattan genç yaşta hayatını kaybetmiştir.
6- Kadınlara aşırı düşkünlüğü ile bilinen III.Murad (1574-1595) 130 çocugu varmış.
7-Bildiğiniz gibi Fatih kardeş katlini kanunnamesine eklemiştir. Ayrıca Fatih kendi kardeşi olan daha süt emen Ahmed'i öldürtürmüştür. Kitapta kardeşler arasındaki taht kavgalarına yer verilmiş ve bu rekabetin zararlarını anlatmış. Ayrıca en yaşlının tahta çıkma geleneği olan Ekber sisteminde dahi kardeş katli devam etmiştir.
8-Osmanlı bütçenin yarıdan fazlası askeri güce gitmekteymiş
8-IV.Murad devleti tekrar düzene sokmak için yüzlerce kişinin kellesini vurdurmuştur. IV. Murad döneminde padişah otoritesi tekrar sağlanmıştır. IV. Murad meyhaneleri ve kahvehanelerini kapattırmış ek olarak tütün kullanımını da yasaklamıştır. Tütün kulllandığı için birçok kişi idam edilmiş . Ayrıca Sultan Murad sivil kıyafetler ile halkı teftiş edip yasakları uymayanları yakalayıp idam ettirirmiş. Sultan Murad ''başını keserim'' tehdidini herkese savururmuş. Sultan Murad tüm kardeşlerini idam ettirmiş sadece I.İbrahim canlı kalmıştır . tek canlı kalan İbrahim de ne yazık ki aklı dengeleri bozukdu . Sadece İbrahim'in hayatta kalma Sebebi ise kösem sultan Osmanlı soyunun devam etmesi için onu korumuştur .
9-Kösem Sultan Osmanlıcayı tam bilmediği için telhislerde ki el yazısında birçok imla ve yazım hata mevcutmuş . Özellikle ''elbette'' yerine ''Helbette'' yazıyormuş . Telhislerin kim yazdığı ve ne zaman yazıldığı belirtilmediği için Kösem Sultan'ın hep yaptığı hatalardan dolayı onun yazdığı telhisler bu şekilde tespit edilmiş.
10-Kösem Sultan oğlu IV.Murada telhislerde ''Arslanım '' diye hitap etmekte .
11-IV.Murad birçok paşa , yeniceri ağası vb. zengin servet sahibi insanların kellesini vurdurup servetine devlet olarak el koyuyormuş ve bu şekilde hazineye müthiş bir kaynak yaratmış
IV.Murad döneminde bir telhiste padişah ile bir hainin konuşmasını sizinle paylaşmak istedim.
Sultan Murad : Bre kafir , sana Şam eyaletin virdim ,niçün muhalefet idüb gitmedin ''
Hain : Hasta idim Padişahım
Sultan Murad : Bre mel'un benim memleketime tagallüb idüb... Manisa şehrini urub garet ve hasaret etmekte hasta değildin, emrime itaatte ne 'aceb hasta oldum, bre kesin şu kafirin başını
Bizi Twitterdan takip etmek isterseniz tıklayınız.
Diğer Tarih İncelemelerimiz için tıklayınız
Devlet-i Aliyye I İncelemesi İçin tıklayınız.
Devlet-i Aliyye III İncelemesi İçin Tıklayınız.
Devlet-i Aliyye 2 Sayfa Sayısı : 528
Not: Kitapta birçok dizin bölümü, boşluklar ve resim sayfaları bulunmakta bu bölümlerin sayfa sayısı çıktığında gerçek sayfa sayısı ise 375-400 sayfa civarında
4 Tane Benzer Gönderi Alttadır
Teşekkürler
YanıtlaSilrica ederim
SilGüzel yazı olmuş teşekkürler
YanıtlaSilRica ederim :)
Sil